Wat zijn kistwerken?

Grotere ijsvlakten kunnen, ook als het ijs heel dik is, gaan werken. Dat proces gebeurt onder invloed van wind, temperatuurschommelingen en eventueel mensenmassa’s op het ijs. Onder zulke omstandigheden kunnen in zeer korte tijd meters brede stroken met open water ontstaan. In de poolstreken worden zulke stukken open water polynya’s genoemd. Als tegenhanger ontstaan kistwerken of ijsdammen, plekken waar het ijs tegen elkaar omhoog wordt geduwd. Polynya’s en kistwerken vindt je –  bij vorst – regelmatig op de Gouwzee, het IJsselmeer en op de grotere Friese meren.

De kistwerken kunnen een halve tot enkele meters hoog worden en honderden meters tot zelfs kilometers lang. Voor schaatsers kunnen kistwerken lastige obstakels zijn. De schaatstoertocht Enkhuizen-Stavoren gehouden in februari 1996 is er zelfs berucht om geworden. Schaatsroutes over ijsvlaktes moeten soms meermalen per dag worden omgelegd vanwege de werking van het ijs. Op dagen dat het ijs erg actief werkt, bijvoorbeeld op een winderige dag, is het verstandig om helemaal niet zo’n ijsvlakte op te gaan. Eventuele toertochten worden onder zulke omstandigheden dan ook afgelast. Het ijs kan wel dik genoeg zijn, toch zijn de omstandigheden dan levensgevaarlijk. Kies dan de kleinere wateren.

Kistwerken en ijsdammen zijn ook hinderlijke obstakels voor ijsbrekers die de scheepvaartroutes op bijvoorbeeld het IJsselmeer proberen open te houden.